ຮູບແບບຂອງໄຟລ໌ສຽງ waveform
ໄຟລ໌ສຽງທີ່ໃຊ້ຢູ່ປັດຈຸບັນມີຫຼາຍປະເພດ ຊຶ່ງແຕ່ລະປະເພດເໝາະກັບງານທີ່ຕ່າງກັນ. ໄຟລ໌ສຽງຮູບແບບຫຼັກໆທີ່ໃຊ້ ໄດ້ແກ່ Wave, CDA, MP3, WMA, RA ແລະ ອື່ນໆ ຊຶ່ງທັງໝົດນີ້ເອີ້ນກັນວ່າ “ໄຟລ໌ຮູບແບບຄື້ນສຽງ waveform” ສ່ວນໄຟລ໌ສຽງອີກປະເພດໜຶ່ງທີ່ນິຍົມໃຊ້ໃນວົງການດົນຕີກໍຄືໄຟລ໌ MIDI ຊຶ່ງລາຍລະອຽດຂອງໄຟລ໌ສຽງແຕ່ລະປະເພດ(ສ່ວນໜຶ່ງເທົ່ານັ້ນ) ມີດັ່ງນີ້:
1.
.wav (Wave) ເປັນໄຟລ໌ສຽງມາດຕະຖານທີ່ໃຊ້ກັບ Windows ມີຄຸນສົມບັດທີ່ສຳຄັນຄື ໄຟລ໌ມີຂະໜາດໃຫຍ່ຄວບຄຸມຄວາມຖີ່ສຽງໄດ້ທັງໝົດ ເຮັດໃຫ້ຄຸນນະພາບຂອງສຽງດີຫລາຍ ແລະ ສາມາດກຳນົດຄຸນນະພາບສຽງໄດ້ຫຼາກຫຼາຍ ເຊັ່ນ ສຽງແບບໂມໂນ ຫລື ສະເຕຣິໂອ.
Waveform Audio (.wav) ເປັນໄຟລ໌ສຽງ ປະເພດ Uncompressed ເຊິ່ງມີຄຸນ ນະພາບສຽງ ດີທີ່ສຸດ ເຊິ່ງ ພັດທະນາໂດຍ IBM ແລະ Microsoft, ເປັນໄຟລ໌ສຽງຊະນິດທຳອິດ ທີ່ອອກແບບມາໃຫ້ໃຊ້ງານກັບ PC ທັງເປັນໄຟລ໌ສຽງມາດຕະຖານສຳລັບ Windows ທີ່ບໍ່ໄດ້ຜ່ານການບີບອັດ ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ຄຸນນະພາບສຽງດີທີ່ສຸດ, ໃຫ້ສຽງ Stereo ໄດ້ ແຕ່ຂະໜາດໄຟລ໌ຈະໃຫຍ່ຫລາຍ ຫາກທຽບໃສ່ຮູບແບບສຽງແບບອື່ນ.
2. .cda (CD Audio) ເປັນໄຟລ໌ສຽງດິຈິຕອນທີ່ມີຮູບແບບເໝືອນກັບໄຟລ໌ Wave ໃຫ້ຄຸນ ນະພາບສຽງທີ່ດີເປັນທຳມະຊາດ ໂດຍທົ່ວໄປຮຽກ CD ເພງ ເມື່ອນຳມາໃຊ້ກັບເຄື່ອງຄອມພິວເຕີ ຫລື ໂປຣແກຣມສໍາລັບຫລິ້ນ CD ຈຶ່ງຈະເບິ່ງເຫັນຂໍ້ມູນສຽງໃນຮູບຂອງແທຣັກສຽງ (Audio Tack) ຖ້າຕ້ອງການ copy ຫລື ນຳໄຟລ໌ປະະເພດນີ້ມາໃຊ້ ຈະຕ້ອງແປງໃຫ້ເປັນໄຟລ໌.wav ຜ່ານໂປຣແກຣມທີ່ຮອງຮັບນັ້ນກ່ອນ.
ປະເພດໄຟລ໌ສຽງ CD Audio (.cda) ຖືກຈັດຢູ່ໃນປະເພດ Lossless ເຊິ່ງຄຸນນະພາບສຽງອ່າວດີ ໃກ້ຄຽງຕົ້ນສະບັບ,ມັນມີ ລັກສະນະເໝືອນກັບໄຟລ໌ .wav ແຕ່ຖືກບີບອັດລົງໄວ້ໃນແຜ່ນຊີດີ ຄຸນນະພາບສຽງດີໃກ້ຄຽງ .wav ຂະໜາດໄຟລ໌ອ່າວໃຫຍ່ ແຕ່ຂໍ້ເສຍຄື ບໍ່ສາມາດກອບເອົາໄຟລ໌ລົງເຄື່ອງຄອມໄດ້ໂດຍກົງຄືໄຟລ໌ຊະນິດອື່ນໆ ນອກຈາກຈະໃຊ້ໂປຣແກຣມພິເສດຕັດຕໍ່.
3.
.mp3 (MP3) ເປັນໄຟລ໌ສຽງທີ່ມີພື້ນຖານຈາກໄຟລ໌ Wave ແຕ່ມີຂະໜາດນ້ອຍກວ່າປະມານ 10-12 ເທົ່າ ເມື່ອຂໍ້ມູນໃນໄຟລ໌ ຖືກບີບອັດໃຫ້ນ້ອຍລົງ ແຕ່ກໍຍັງຄົງຄຸນນະພາບໄວ້ໄດ້ໃກ້ຄຽງຕົ້ນສະບັບຢູ່(ສູນເສຍໄປບາງສ່ວນ); ໄຟລ໌ mp3 ໄດ້ຮັບຄວາມນິຍົມຫລາຍ ສຳລັບການບັນທຶກເພງໄວ້ຟັງ ເຊິ່ງ ໄຟລ໌ສຽງປະເພດນີ້ຖ້າມີຄວາມຍາວ 4 ນາທີ ຈະມີຂະໜາດປະມານ 5 MB ແລະ ສາມາດກອບປີ້ເກັບໄວ້ໃນຮາດດີສ ເໝືອນໄຟລ໌ຂໍ້ມູນປົກກະຕິທົ່ວໄປ ແຕ່ການສ້າງ ແລະ ການແກ້ໄຂໄຟລ໌ຊະນິດນີ້ ອ່າວມີຫຼາຍຂັ້ນຕອນ ເພາະເຮົາຕ້ອງບັນທຶກສຽງໃຫ້ເປັນໄຟລ໌ .wav ກອ່ນ ຈາກນັ້ນຈຶ່ງບີບອັດໃຫ້ເປັນ .mp3 ແຕ່ປັດຈຸບັນນີ້ມີບາງໂປຣແກຣມສາມາດບັນທຶກສຽງເປັນ Mp3 ເລີຍກໍໄດ້.
4. .wmv (Windows Media Audio) ເປັນໄຟລ໌ສຽງດິຈິຕອນຮູບແບບໃໝ່ກວ່າ .mp3; ມັນມີການບີບອັດດີກວ່າ ເຮັດໃຫ້ໄຟລ໌ມີຂະໜາດນ້ອຍກວ່າ ຊຶ່ງຄຸນສົມບັດທັ່ວໄປເໝືອນກັບ .mp3 ແຕ່ການຫລິ້ນໄຟລ໌ປະເພດນີ້ ຕ້ອງຫລິ້ນຜ່ານໂປຣແກຣມ Windows Media Player ເທົ່ານັ້ນ ແຕ່ປະຈຸບັນມີໂປຣແກຣມຫຼາຍໂປຣແກຣມທີ່ສາມາດຫລິ້ນໄຟລ໌ປະເພດນີ້ໄດ້ແລ້ວ.Windows Media Player (.wma) ຄຸນນະພາບຂອງສຽງຈັດໃນປະເພດ: Lossy ເຊິ່ງມີຄຸນນະພາບຕໍ່າທີ່ສຸດ, ພັດທະນາໂດຍ Microsoft ເປັນໄຟລ໌ມາດຕະຖານສຳລັບ Windows ມີຄຸນນະພາບສຽງໃກ້ຄຽງກັບ .mp3 ແຕ່ຂະໜາດນ້ອຍກວ່າເຖິງ 3 ເທົ່າ ແລະ ກ່ອນນີ້ມັນຈະຮອງຮັບການ Streaming ຜ່ານອິນເຕີເນັທ ເທົ່ານັ້ນ.
5.
.ra (Real Audio) ເປັນໄຟລ໌ສຽງທີ່ມີພື້ນຖານມາຈາກໄຟລ໌ .wav ແຕ່ຖືກບີບອັດໃຫ້ນ້ອຍລົງດ້ວຍເທັກໂນໂລຍີສະເພາະ ໃຊ້ສຳລັບການຮັບສົ່ງຂໍ້ມູນສຽງທາງອິນເຕີເນັດເປັນຕົ້ນຕໍ ແລະ ຕ້ອງໃຊ້ກັບໂປຣແກຣມ Real Player ເທົ່ານັ້ນ.
RealAudio ຄົນມັກຟັງເພງຜ່ານ Internet ຄົງຮູ້ຈັກກັນດີ ເພາະ RealAudio ຈະສະແດງ Extension ເປັນ
.ra ຫລື
.rm ຊຶ່ງເປັນສ່ວນຫນຶ່ງຂອງລະບົບ
RealSysteG2m ໄວ້ສຳລັບການຫລິ້ນ multimedia ຈາກ RealNetworks ຊຶ່ງຈະມີ Tools ໃນການຫລິ້ນ, encode ທັງຫມົດໄປເຖິງ tools ໃນການເຮັດ server ໃຫ້ໃຊ້ຟຣີ ໆ ໃນການສົ່ງ Audio, Video, Animation ຜ່ານເວບໄຊທ໌ ແຕ່ວ່າ ໃນໂປຣແກຣມກ່ຽວກັບດົນຕີສ່ວນຫຼາຍຈະບໍ່ໃຊ້ RealAudio ໃນການບັນທຶກສຽງ ແຕ່ມີບາງໂປຣແກຣມ ເຮົາສາມາດເກັບງານຂອງເຮົາເປັນ RealAudio ເພື່ອໃຊ້ໃນເວັບໄຊທ໌ ຊຶ່ງແນ່ນອນວ່າ RealAudio ກໍເປັນ Lossy Format ເໝືອນກັບ MP3
6.
.mid (Musical Instrument Digital Interface) ເປັນໄຟລ໌ສຽງທີ່ມີຂະໜາດນ້ອຍຫລາຍ ແກ້ໄຂໄດ້ງ່າຍ ແຕ່ບໍ່
ສາມາດບັນທຶກສຽງຮ້ອງໄດ້ ນິຍົມໃຊ້ໃນການເກັບຂໍ້ມູນທີ່ເປັນສຽງດົນຕີ ໂດຍຈະ ບັນຈຸຂໍ້ມູນຂອງອຸປະກອນຕ່າງໆ ທີ່ເຮັດໃຫ້ເກີດສຽງດົນຕີ, ເມື່ອຫລິ້ນໄຟລ໌ .midi ຈະເປັນການສັ່ງໃຫ້ອຸປະກອນນັ້ນໆ ມີສຽງດົນຕີອອກມາ ເມື່ອນຳສຽງເຫຼົ່ານັ້ນມາຮ້ອຍຮຽງກັນ ກໍຈະກາຍເປັນທ່ວງທຳນອງດົນຕີ ຫລື ສຽງເພງ ຊຶ່ງເຄື່ອງຄອມພິວເຕີສາມາດຫລິ້ນໄຟລ໌ .midi ໄດ້ ໂດຍໃຊ້ໂປຣແກຣມປະເພດ MIDI Player.
7.
.aiff (Audio Interchange File Format) ເປັນໄຟລ໌ສຽງທີ່ບໍ່ສາມາດບີບອັດຂໍ້ມູນໄດ້ ໄຟລ໌ປະເພດນີ້ຈຶ່ງມີຂະໜາດໃຫຍ່ ນິຍົມໃຊ້ຫລາຍໃນຄອມພິວເຕີປະເພດ MAC (iMac) ຊຶ່ງໄຟລ໌ .aiff ເປັນໄດ້ທັງແບບ ໂມໂນ ແລະ ສະເຕຣິໂອ ມີຄວາມລະອຽດເລີ່ມຕົ້ນທີ່ 8 ບິດ/22 ກິໂລເຮີຊ, 24/96 ກິໂລເຮີຊ ຫລື ຫລາຍກວ່າ.
Audio Interchange File Format (.aiff) ຈັດເຂົ້າໃນກຸ່ມສຽງ ປະເພດ Uncompressed ທີ່ມີຄຸນນະພາບດີທີ່ສຸດ ເຊິ່ງພັດທະນາໂດຍ Apple ທັງເປັນໄຟລ໌ສຽງພື້ນຖານສຳລັບໃຊ້ກັບ Mac ແລະ iOS ເຊິ່ງມີຂະໜາດໄຟລ໌ ແລະ ຄຸນນະພາບສຽງໃກ້ຄຽງກັບ
.wav8.
.ogg (Ogg Vorbis) ເປັນການບີບອັດໄຟລ໌ເພງໃຫ້ນ້ອຍລົງ ໂດຍໃຊ້ເທັກໂນໂລຢີການບີບອັດແບບໃໝ່ຂະໜາດນ້ອຍ
ກວ່າ.mp3 ແຕ່ໃຫ້ຄຸນນະພາບສຽງທີ່ດີກວ່າ, ສາມາດເຂົ້າລະຫັດສຽງໄດ້ຫຼາຍແບບທັງ ໂມໂນ ແລະ ສະເຕຣິໂອ ຈົນເຖິງລະບົບ Dolby Digital 5.1 Surround Sound.
Ogg Vorbis (.ogg) ເນື່ອງຈາກໄຟລ໌ຖືກບີບອັດຫຼາຍ ຄຸນນະພາບດີກ່ວາ .mp3 ກໍຈິງ ແຕ່ຍັງໄດ້ຈັດເຂົ້າໃນກຸ່ມ ປະເພດ: Lossy ເຊິ່ງມີຄຸນນະພາບຕໍ່າ ແຕ່ຮອງຮັບການ Streaming ຜ່ານອິນເຕີເນັທ ແຕ່ຢັງບໍ່ສາມາດຫລິ້ນໃນ Windows Media Player ຫລື iTunes ໄດ້.
9.
.aac (Advanced Audio Coding) ເປັນໄຟລ໌ສຽງ ທີ່ພັດທະນາມາຈາກມາດຕະຖານຂອງໄຟລ໌ປະເພດ MPEG-2 ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ໄຟລ໌ ມີຂະໜາດນ້ອຍ ແລະ ມີຄຸນນະພາບສູງກວ່າໄຟລ໌ .mp3 ສຸ່ມຄວາມຖີ່ໄດ້ເຖິງ 96 kHz ຮອງຮັບອັດຕາການຫລິ້ນໄຟລ໌ສູງເຖິງ 576 Kbps ສາມາດແຍກສຽງໄດ້ ທຽບເທົ່າ Dolby Digital(ລະບົບ 5.1).
Advanced Audio Coding (.aac) ຍັງຈັດເປັນປະເພດ: Lossy ທີ່ມີຄຸນນະພາບຕໍ່າທີ່ສຸດ ເຊິ່ງພັດທະນາໂດຍ Apple ແຕ່ມີຄຸນນະພາບສຽງທີ່ດີກວ່າ .mp3 ໃນອັດຕາບິດເຣດ(bit/rate)ເທົ່າໆ ກັນ,ຂະໜາດໄຟລ໌ນ້ອຍກວ່າ .mp3 ປະມານ 30% ແລະ ຮອງຮັບອຸປະກອນແລະລະບົບປະຕິບັດການທີ່ຫຼາກຫຼາຍ.
10.
.m4a (MPEG-4 Audio) ເປັນໄຟລ໌ສຽງ ທີ່ມີຄວາມສາມາດໃນການບີດອັດສຽງໄດ້ຫຼາຍຂະໜາດ ຮອງຮັບການເກັບ
ຊື່ເພງ, ຊື່ອາລະບັ້ມ ແລະ ລາຍລະອຽດອື່ນໆ ເປັນໄຟລ໌ທີ່ຜະລິດໂດຍບໍລິສັດ Apple ກ່ອນນີ້ ຕ້ອງໄດ້ເປີດໃຊ້ງານກັບໂປຣແກຣມ iTune, ໄຟລ໌ສຽງຊະນິດນີ້ມີຄຸນສົມບັດເໝືອນກັບ mpeg-4. ເຊິ່ງ MPEG-4 Audio (.m4a) ນັ້ນຈັດເປັນປະເພດ: Lossless(ຄຸນນະພາບອ່າວດີໃກ້ຄຽງຕົ້ນສະບັບ) ທີ່ໄດ້ພັດທະນາຕໍ່ມາຈາກໄຟລ໌ aac ໂດຍບໍລິສັດ Apple ຜ່ານຂະບວນການບີບອັດ ແລະ ມີປະສິດທິພາບສຽງກວ່າໄຟລ໌ປະເພດ aac ເພາະໄດ້ຂະໜາດນ້ອຍກວ່າ.
11.
FLAC (Free Lossless Audio Codec)ເປັນໄຟລ໌ສຽງທີ່ໄດ້ຮັບຄວາມນິຍົມມາກທີ່ສຸດຊະນິດໜຶ່ງ ເປັນຕົວເລືອກທີດີຫາກຕ້ອງການຂໍ້ມູນສຽງທີ່ມີຄຸນນະພາບລະດັບດີ, ມັນມີຄວາມແຕກຕ່າງຈາກ AIFF ແລະ WAV ເພາະ FLAC ເປັນໄຟລ໌ແບບຖູກບີບອັດ ເຮັດໃຫ້ໃຊ້ພື້ນທີ່ໃນການເກັບຂໍ້ມູນນ້ອຍກວ່າ ແຕ່ຍັງຄົງຄຸນນະພາບເໝືອນຕົ້ນສະບັບເອົາໄວ້ໄດ້ ແຖມໄຟລ໌ FLAC ຢັງເປັນມາດຕະຖານແບບຟຣີ
(Open-Source) ທີ່ສາມາດໃຊ້ງານໄດ້ໂດຍບໍ່ມີຄ່າໃຊ້ຈ່າຍໃດໆ.
Free Lossless Audio Codec (.flac) ຈັດເປັນປະເພດ: Lossless ທີ່ມີຄຸນນະພາບອ່າວດີໃກ້ຄຽງຕົ້ນສະບັບ, ເປັນໄຟລ໌ທີ່ຜ່ານຂະບວນການບີບອັດຂໍ້ມູນແບບ Lossless (ບໍ່ເສຍຄຸນນະພາບ),ໄຟລ໌ມີຂະໜນາດນ້ອຍ ໂດຍທີ່ຂໍ້ມູນສຽງບໍ່ສູນເສຍໄປ ຄຸນນະພາບສຽງດີ ທັງຮອງຮັບອຸປະກອນ ແລະ ລະບົບປະຕິບັດການຫຼາກຫຼາຍ.
12.
MPEG-1 Audio Layer 3 (.mp3) ເຊິ່ງຈັດເຂົ້າໃນ ປະເພດ: Lossy(ຄຸນນະພາບຕໍ່າທີ່ສຸດ), ພັດທະນາມາຈາກ
ການບີບອັດໄຟລ໌ຂອງ .wav ແຕ່ມີໄຟລ໌ມີຂະໜາດນ້ອຍກວ່າໄຟລ໌ .wav ເຖິງ 10-12 ເທົ່າ ຈຶ່ງສາມາດອັດໄຟລ໌ເພງ MP3 ນັບຮ້ອຍໆ ພັນໆເພງ ລົງໃນຊີດີແຜ່ນດຽວໄດ້ ເຮັດໃຫ້ເກີດການປ່ຽນແປງເທື່ອໃຫຍ່ຂອງເທັກໂນໂລຢີການຟັງເພງ, ສ່ວນຄຸນນະພາບສຽງຫຼຸດລົງຈາກໄຟລ໌ .wav ສັງເກດໄດ້ຢ່າງຊັດເຈນ, ເປັນໄຟລ໌ສຽງທີ່ໄດ້ຮັບຄວາມນິຍົມສົມຄວນໃນປະຈຸບັນ ແລະມີການພັດທະນາຕໍ່ເປັນ .mp4 ແລະ ຮອງຮັບອຸປະກອນ ແລະ ລະບົບປະຕິບັດການໄດ້ຫຼາກຫຼາຍທີ່ສຸດ.
13.
Monkey’s Audio (.ape) ຈດເປັນປະເພດ: Lossless(ຄຸນນະພາບອ່າວດີໃກ້ຄຽງຕົ້ນສະບັບ), ພັດທະນາໂດຍທີມງານ(ຄ້າຍ) Monkey’s Audio, ມີຂະໜາດໄຟລ໌ ແລະ ຄຸນນະພາບໃກ້ຄຽງ
flac ແລະ
m4a ໄຟລ໌ຊະນິດນີ້ ບໍ່ນິຍົມໃຊ້ພໍເທົ່າໄດ ແລະ ໃນປັດກຈຸບັນນີ້ບໍ່ຮູ້ວ່າມີໂປຣແກຣມໃດແດ່ທີ່ຮອງຮັບ.
.... ຄັ້ງຕໍ່ໄປ ເຮົາຈະນຳສະເໜີກ່ຽວກັບ:
ຮູບແບບ ບິດ-ເຣດ ຂອງສຽງ Bit-Rate / Sample Rate (Hz)....
(ຂອບໃຈຫຼາຍໆທີ່ອ່ານ)
